Minęło już trochę czasu od przeglądu emocje z nim związane już powoli opadły i jest do dobry moment, by go w kilku zdaniach podsumować.
W tym roku, w skład Komisji Przeglądowej weszli: Arunas Jurgaitis i Raminta Sakalauskiene (znani polskim hodowcom koni trakeńskich, arbitrzy z Litwy), Gerhard Mendel – przedstawiciel Niemiec oraz Adam Jończyk i Janusz Wejer.
Trzydniowy przegląd koni trakeńskich obejmował terytorium całej prawie Polski. Pierwszego dnia Komisja odwiedzała hodowców koni trakeńskich w rejonie Pomorza i Pomorza Zachodniego. Drugiego dnia hodowców z rejonu Warmii i Mazur. Ostatniego dnia przeglądowi poddane zostały konie z okolic Warszawy, Strykowa i Śląska. Napięty do granic możliwości harmonogram spowodował, że Komisja musiała pracować nadzwyczaj sprawnie. Podczas oceny koni każdy z członków Komisji oceniał konia wedle swojego uznania, a następnie po zakończonej ocenie Komisja ustalała notę końcową, którą najczęściej była notą przeważającą u większości sędziów, bowiem w większości przypadków różnice w ocenie między poszczególnymi członkami Komisji nie były większe niż 0,5 pkt. Tak więc w prosty sposób można było ustalić notę końcową, którą skrzętnie notowała sekretarz Komisji (fotograf i kierowca zarazem) pani Zofia Szemplińska – Domian.
W przeszłości podczas przeglądu hodowlanego zazwyczaj przeprowadzany był komentarz dotyczący jakości prezentowanych koni i prezentowane „na głos” oceny. Z racji tego, że po raz pierwszy zajmowałem się organizacją przeglądu i po raz pierwszy zabrakło na nim dr Antoniego Pacyńskiego, który z racji pełnionego „urzędu” zajmował się komentarzem i prezentacją ocen zainteresowanym osobom, umknęło to w kilku miejscach mojej uwadze i zabrakło takiego właśnie zakończenia przeglądu. W większości jednak miejsc osoby zainteresowane ocenami podchodziły i pytały Komisję, czy też Panią Sekretarz o wyniki swoich koni, lub też prosiły o komentarz kogoś z Komisji.
Przechodząc do meritum sprawy kilka słów podsumowania. Z nieukrywaną przyjemnością można napisać, że w zdecydowanej większości miejsc sposób przygotowania koni do przeglądu (ich toaleta), przygotowanie miejsc, w którym konie były prezentowane (odpowiedni kształt i wielkość placu, stosowne, bezpieczne jego ogrodzenie, jakość podłoża, odpowiednia ilość osób pomagających zaprezentować konia) były na najwyższym poziomie, co napawa optymizmem na kolejne lata.
Przechodząc do omówienia wyników przeglądu skupię się na jakości potomstwa wybranych reproduktorów. Muszę jednak zastrzec, że poczynione ( na te okoliczność) przeze mnie obliczenia średnich ocen dla potomstwa reproduktorów, są wyliczone na podstawie stosunkowo nie wielkiej liczby potomstwa, co nie pozwala na analizę statystyczną wyników. Analiza statystyczna pozwoliłaby na stwierdzenie czy różnice między średnimi ocenami jakie uzyskało potomstwo reproduktorów są istotne, czy nie. Im większa liczba pokrytych przez danego reproduktora klaczy, a w konsekwencji liczba ocenionych jego potomków, tym wyniki oceny reproduktora są „bardziej wiarygodne”. Piszę to celowo, ponieważ prezentowane poniżej wyniki szeregują ogiery według średniej (średnich) uzyskiwanych przez jego potomstwo poddane tegorocznemu przeglądowi. Przyszłoroczna, podobnie przeprowadzona analiza może zatem zmienić lub potwierdzić, przedstawione poniżej pewne konkluzje. Tak czy inaczej tego typu analizy czynione na własny, czy szerszy użytek, mogą być w pewnym stopniu być użyteczne, ale trzeba sobie zdawać sprawę z „pewnego błędu” jakim są one obarczone.
Uszeregowanie potomstwa wybranych reproduktorów pod względem średnich wartości za poszczególne cechy podlegające ocenie przedstawia się następująco.
Rozpatrując łączną liczbę punktów zdobytych na przeglądzie do najwyżej ocenionych koni należą potomkowie ogierów:
Łączna liczba punktów
EMIS (HELERIS - EMA) - 53,6 pkt.
LORD ODER I trak (ODER - LEBIODA) – 51,6 pkt
CEDRUS (OGAR - CEREKWICA) - 51,3 pkt.
KOMFORTAS (FORDAS - KORNELIA) – 51,3 pkt.
AJBEK (AGAR - AGENDA) – 50,4 pkt.
PORTOS (CUGNOT - PLANETA) – 49,8 pkt.
Pod względem typu spośród przedstawionych do oceny koni, najwyżej ocenione zostało potomstwo następujących rozpłodników.
CEDRUS (OGAR - CEREKWICA) -7,8
EMIS (HELERIS - EMA) -7,7
LORD ODER I trak (ODER - LEBIODA) -7,5
Zbliżony typ na poziomie 7,3 pkt. uzyskało potomstwo ogierów (kolejność reproduktorów uwzględnia średnie noty za typ, a w następnej kolejności ocenę końcową):
WINWORD xx (NESHAD xx - WEINREBE xx)
KOMFORTAS (FORDAS - KORNELIA)
AJBEK (AGAR - AGENDA)
PORTOS (CUGNOT - PLANETA)
CZARCZAF (OGAR - CZAPA)
SAGANEK xo (SAJAN - MARIA)
KALINIEC (IGNAM - KLIWIA)
AGAR (MANGAN xx - AKOLADA)
Średnia nota za budowę potomstwa objętych analizą reproduktorów przedstawia się następująco:
EMIS (HELERIS - EMA) - 7,4
LORD ODER I trak (ODER - LEBIODA) - 7,3
CEDRUS (OGAR - CEREKWICA) – 7,3
KOMFORTAS (FORDAS - KORNELIA) – 7,3
AJBEK (AGAR - AGENDA) – 7,3
PORTOS (CUGNOT - PLANETA) – 7,3
(kolejność reproduktorów uwzględnia średnie noty za budowę, a w następnej kolejności ocenę końcową)
Zadowalającą jakość fundamentu (na poziomie 7 i więcej punktów), zaprezentowało potomstwo ogierów:
CEDRUS (OGAR - CEREKWICA) - 7,5
PORTOS (CUGNOT - PLANETA) - 7,3
LORD ODER I trak (ODER - LEBIODA) - 7,2
AJBEK (AGAR - AGENDA) - 7,0
EMIS (HELERIS - EMA) - 6,9
Najlepszą jakość stępa zaprezentowało potomstwo ogierów:
(kolejność reproduktorów na dalszych pozycjach uwzględnia średnie noty za stęp, a w następnej kolejności ocenę końcową)
EMIS (HELERIS - EMA) 7,6
LORD ODER I trak (ODER - LEBIODA) - 7,3
KOMFORTAS (FORDAS - KORNELIA) - 7,3
VISKIS (LOSIJONAS 2 - VIRGALE18) - 7,3
CEDRUS (OGAR - CEREKWICA) - 7,0
PORTOS (CUGNOT - PLANETA) - 7,0
GLUOSNIS xx (GERODOT xx - GLORIJA xx) - 7,0
AGAR (MANGAN xx - AKOLADA) - 7,0
W kolejnym podlegającym ocenie chodzie (kłus) również najwyższą średnią ocenę uzyskało potomstwo Emisa, dalej Komfortasa i Lorda Odera. O to zestawienie wyników:
EMIS (HELERIS - EMA) - 8,1
KOMFORTAS (FORDAS - KORNELIA) - 7,8
LORD ODER I trak (ODER - LEBIODA) - 7,7
CEDRUS (OGAR - CEREKWICA) - 7,5
AJBEK (AGAR - AGENDA) - 7,4
CZARCZAF (OGAR - CZAPA) - 7,3
SAGANEK xo (SAJAN - MARIA) - 7,3
AGAR (MANGAN xx - AKOLADA) - 7,3
VISKIS (LOSIJONAS 2 - VIRGALE18) - 7,3
(kolejność reproduktorów na dalszych pozycjach uwzględnia średnie noty za kłus, a w następnej kolejności ocenę końcową)
Również w galopie na czele plasuje się potomstwo Emisa, Komfortasa, Ajbeka i Lorda Odera
EMIS (HELERIS - EMA) – 8,2
KOMFORTAS (FORDAS - KORNELIA) – 7,8
AJBEK (AGAR - AGENDA) - 7,4
LORD ODER I trak (ODER - LEBIODA) – 7,3
CZARCZAF (OGAR - CZAPA) - 7,3
GLUOSNIS xx (GERODOT xx - GLORIJA xx) - 7,2
KALINIEC (IGNAM - KLIWIA) – 7,0
(kolejność reproduktorów na dalszych pozycjach uwzględnia średnie noty za galop, a w następnej kolejności ocenę końcową)
Pod względem wrażenia ogólnego, które wynika z całokształtu wszystkich cech statycznych (typ budowa i nogi) jak i motorycznych (oceny za poszczególne chody). Najkorzystniej oceniono konie po reproduktorach:
EMIS (HELERIS - EMA) – 7,7
LORD ODER I trak (ODER - LEBIODA) - 7,3
CEDRUS (OGAR - CEREKWICA) – 7,3
KOMFORTAS (FORDAS - KORNELIA) – 7,3
AJBEK (AGAR - AGENDA) – 7,3
PORTOS (CUGNOT - PLANETA) – 7,3
WINWORD xx (NESHAD xx - WEINREBE xx) - 7,1
(kolejność reproduktorów na dalszych pozycjach uwzględnia średnie noty za wrażenie ogólne, a w następnej kolejności ocenę końcową)
Z przedstawionych powyżej zestawień wynika, że w tegorocznym przeglądzie pod względem typu i budowy i jakości kończyn czołówkę koni stanowią konie po Emisie, Lordzie Oderze i Cedrusie. Pod względem cech motorycznych najwyższe noty uzyskwało potomstwo Emisa, Komfortasa i Lorda Odera.
Powyższe uogólnienia (przypomnę – nie poparte są analizą statystyczną wyników, która ze względu na nie wielką liczbę ocenianych na przeglądzie potomków nie jest możliwa do przeprowadzenia) mają charakter orientacyjny i kolejność reproduktorów nie koniecznie może odzwierciedlać ich rzeczywistą wartość hodowlaną (czyli zdolności do przekazywania na potomstwo pożądanych cech). Kilkuletnie obserwacje i prowadzone co 3 do 5 lat badania, poparte analizą statystyczną, mogą przyszłości dać bardziej wiarygodne wyniki.
Jeśli chodzi o moje osobiste refleksje dotyczące wybranych koni, to w mojej pamięci zapadło kilka z nich. Do tego grona należy zaliczyć ogierka Cargo (po Emis, od Cyrkulacja po Skaleń xx). Prezentował on bardzo dobry trakeński typ, prawidłową budowę kłody i bardzo dobre wszystkie trzy chody (3 x 8,5 pkt). Podobnie można by scharakteryzować klacz Pasję po Lordzie Oderze od klaczy Pirna po Live and Liberty xx. Klacz o nieco mocniejszym fundamencie, równie bardzo dobrych chodach, szczególnie wyniosłym ruchu (z nadgarstka) w kłusie (9pkt.) i galopie (8,5pkt.). Oba konie nie przypadkowo uzyskały najwyższe noty łączne podczas przeglądu.
W czasie przeglądu można było zobaczyć jeszcze kilka bardzo ciekawych koni po Emisie i Lordzie Oderze. Do grona potomków tego pierwszego, zasługujących na wyróżnienie zalicza się klaczka Wiwiana, której najmocniejszą stroną oprócz bardzo dobrego typu (8,5 pkt.) był kłus (8,5 pkt.) i jeszcze lepszy galop (9pkt.). Również Kasio od Kotliny po Kondor, źrebię bardzo wysoko ocenione w chodach podstawowych (8; 8,5; 8,5).
Po Lordzie Oderze oprócz wspomnianej Pasji, bardzo dobrym typem, budową i fundamentem cechowały się: Dar Lord (8,5;8;7,5 pkt.) i Daria II (8;7,5;7,5 pkt.) Niestety błąd w sztuce prezentacji koni (prezentowanie koni w miejscu, w którym nie przetrenowano z nimi pokazu) spowodował, iż konie były mocno zdenerwowane i nie zaprezentowały się zbyt korzystnie). Ale miejmy nadzieję, że „co się odwlecze, to nie uciecze” i podczas kolejnych przeglądów zobaczymy już tylko lepsze chody.
Jak już jestem przy koniach ze Śląska, to chwilę zatrzymam się przy ogierze Dar Life S. J po Live and Liberty xx od Daria po Sambór. Ogier ten prezentujący dobry typ i budowę był bonitowany późnym popołudniem, po powrocie z zawodów skokowych. Mimo zmęczenia poruszał się bardzo energicznie i obszernie we wszystkich trzech chodach (3 x 7,5pkt.). Zwarzywszy na jego obiecująco zaczynającą się karierę w skokach i wysoką pozycję w tegorocznych Mistrzostwach Polski Młodych Koni w konkurencji skoków przez przeszkody, może być on w przyszłości ciekawym kandydatem na rozpłodnika.
„Wracając na Pomorze i Warmię” to w pamięci utkwiła mi bardzo żeńska i trakeńska, o dobrej budowie i bardzo dobrym fundamencie Amaranta po Cedrusie i od klaczy Alga po Dzięgiel (8; 7,5; 8pkt.). Nieco „słabiej” klacz ta wypadła podczas oceny chodów (7; 8; 7pkt.).
Kolejną klaczką, obiecująco zapowiadającą się podczas przeglądu, była Domiana po Gluosnis xx od Dobra Nasza TS po Machandel. Klacz ta uzyskała najwyższą spośród potomstwa ogiera Gluosnis xx (przedstawionego w tegorocznym przeglądzie) notę za typ (8 pkt.). Poprawna budowa (7,5 pkt.) nieco słabszy fundament (7 pkt.) za to bardzo dobry kłus i galop (8; 8 pkt.).
Z pewnością można by jeszcze wiele dobrego napisać o innych koniach, ale zostawię trochę miejsca do popisu innym arbitrom, którzy obiecali opisać swoje obserwacje z przeglądu hodowlanego 2009.
Ja jednak w tym miejscu chciałbym podziękować w imieniu swoim i Zarządu członkom Komisji Przeglądowej za trzy dni bardzo ciężkiej pracy. Ponad 100 zbonitowanych koni, ok. 2500km przejechanych samochodem.
W tym miejscu chciałbym również podziękować Pani Zofii Szemplińskiej – Domian za użyczenie auta do przewozu Komisji i pomoc przy tworzeniu Katalogu Przeglądowego, Panu Tomaszowi Siedlanowskiemu i jego małżonce Pani Barbarze za weryfikację części rodowodów pod kątem przynależności koni do rodzin żeńskich i linii (rodów) męskich. Również podziękowania należą się Panom Przemysławowi Boleskiemu – organizatorowi przeglądu na terenie Pomorza, a także Jarosławowi Skrzypcowi, który zajął się organizacją przeglądu na Śląsku, a także tym, którzy tak miło i sympatycznie podejmowali Komisję „przysłowiową kawą i ciastem”. Osobiście chciałbym również podziękować wszystkim tym, którzy swoim zdyscyplinowanym i sprawnym pokazem przyczynili się do tego, iż w zasadzie udało się odwiedzić prawie wszystkich hodowców, którzy zgłosili do przeglądu konie. Jednocześnie przepraszam tych, do których nie udało się dojechać oraz tych, którzy liczyli na dłuższą gościnę Komisji. Przepraszam za moją postawę, ale przypadł mi obowiązek organizatora i musiałem „pilnować tempa marszruty i skracać czas gościny u hodowców”. Nauczony doświadczeniem będę postulował, by przyszłoroczny przegląd był 4-dniowy, co pozwoli nam pracować w wolniejszym tempie, szerzej i na bieżąco skomentować ocenione konie, porozmawiać z hodowcą na nurtujące go tematy i w ten sposób bardziej uszanować trud hodowców.
Opracowanie Janusz Wejer
